Tuần Văn hoá - Du lịch ruộng bậc thang Mù Cang Chải: Ấn tượng màn diễn tạo dựng ruộng bậc bậc thang

Cập nhật: 29/09/2010 08:09:17
Số lần đọc: 2365

Hơn nửa thế kỷ hình thành và phát triển, nhưng những triền ruộng bậc thang ở Mù Cang Chải đã có từ nhiều đời nay, từ một vài thửa ruộng, nay đã nhân lên gần 3.000ha.

Đó là cả một quãng thời gian dài với bao công sức khai khẩn của người dân tộc Mông nơi đây. Tháng 10/2007, trên diện tích hơn 600ha lúa ruộng bậc thang thuộc 3 xã Chế Cu Nha, La Pấn Tẩn, Zế Xu Phình thuộc huyện Mù Cang Chải (Yên Bái), đã được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch công nhận là danh thắng quốc gia. Việc khai khẩn và canh tác ruộng bậc thang ở đây được coi là “kỳ quan của đôi bàn tay”, rất nhiều điều bí ẩn cần khám phá.

Thuộc dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ, vùng đất Mù Cang Chải núi cao, địa hình chia cắt, điều kiện khí hậu khắc nghiệt nên việc khai khẩn và canh tác ruộng bậc thang gặp không ít khó khăn. Để khai khẩn và canh tác lúa ruộng đạt kết quả, từ nhiều đời nay, người dân địa phương đã thực hiện các nghi thức và tín ngưỡng mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc. Với các nghi thức và tín ngưỡng ấy, người Mông tin rằng sẽ hạn chế tới mức thấp nhất những rủi ro tác động đến con người và gieo cấy lúa ruộng.

Đồng bào quan niệm động, thực vật xung quanh con người đều có phần hồn và phần xác. Cũng có quan niệm khác nhau về thần, giàng dữ, thần giàng lành, bởi vậy các nghi thức, tín ngưỡng trong quá trình khai khẩn và canh tác ruộng bậc thang khá phong phú và đa dạng. Trong quá trình khai khẩn ruộng, Thầy cúng người Mông phải là người già, được học nghề từ khi còn bé. Lễ vật chuẩn bị gồm có: một bát gạo, một chén rượu, một quả trứng, một quê hương. Lễ vật được đặt ở góc khu đất khai phá ruộng của gia chủ, đặt lên một mâm gỗ, con gà đặt ở giữa, xung quanh bày các thứ khác. Thầy cúng cầm que hương hua lên trời đọc bài cúng gọi hồn, cúng xong, bài cúng được thầy cúng nhúng vào rượu và đốt ngay tại khu đất để khai phá ruộng.

Từ khai khẩn, sang canh tác là bước chuyển biến quan trọng trong quá trình trồng lúa. Canh tác bao giờ cũng là khâu gặp nhiều khó khăn do các điều kiện bất lợi của thời tiết gây ra. Trong quá trình canh tác này, người Mông hình thành các nghi thức tín ngưỡng giúp đồng bào ổn định về mặt tâm lý. Canh tác ruộng bậc thang, người ta phải chờ mưa xuống đầy suối để qua mương máng dẫn nước vào ruộng thì mới có thể cày cấy được. Nhìn ngắm những thửa ruộng bậc thang tầng tầng, lớp lớp như những nấc thang bắc lên trời, tựa những “mâm xôi vàng” mùa lúa chín, hay “mâm xôi xanh” khi lúa đang thì con gái chắc hẳn du khách không khỏi nao lòng trước vẻ đẹp kỳ vĩ do chính bàn tay lao động của người dân tộc Mông nơi đây tạo nên.

Chỉ với khoảnh đất có bề ngang rộng chừng 2-3m, nằm ở độ cao 2.000m so với mực nước biển, người Mông Mù Cang Chải đã bỏ biết bao công sức san gạt, tạo mặt bằng, be bờ giữ nước trồng lúa, tạo thành những triền ruộng bậc thang cao vút hòa cùng mây núi bốn mùa, tạo nên cảnh hùng vĩ và thơ mộng.

Càng đi sâu tìm hiểu về ruộng bậc thang ở Mù Cang Chải, càng hiểu sâu sắc hơn về một nền văn minh lúa nước vùng Tây Bắc khởi phát cách nay khoảng 2.000 năm. Vào mùa lúa chín, nếu ở vùng thấp có những ruộng vàng trải rộng tầm mắt thì trên vùng cao Mù Cang Chải cũng ngút tầm mắt những đồi vàng ruộng bậc thang lên tới chân trời. Đi và đến nhiều nơi ở Mù Cang Chải nhưng ai cũng phải thừa nhận, ruộng bậc thang ở các xã: La Pán Tẩn, Chế Cu Nha, Zế Xu Phình là đẹp nhất. Danh thắng ruộng bậc thang Mù Cang chải cũng nằm ở địa bàn 3 xã này, với tổng diện tích lúa ruộng hơn 600ha. Người dân ở vùng đất này là chủ thể sáng tạo và gìn giữ những giá trị văn hóa bản địa độc đáo ruộng bậc thang. Đến nơi đây, bạn không chỉ được tận mắt ngắm nhìn những thửa ruộng bậc thang - Di sản văn hóa quốc gia mà còn hiểu thêm các giá trị văn hóa truyền thống và cuộc sống đời thường của người dân tộc Mông.

Ruộng bậc thang Mù Cang Chải, cùng khu bảo tồn sinh vật cảnh rừng nguyên sinh Chế Tạo, những cảnh sắc và văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Mông, còn tiềm ẩn nhiều điều mới lạ, xin mời bạn đến với Mùa Cang Chải để chiêm ngưỡng và khám phá.

Dưới đây là một số hình ảnh tái hiện màn trình diễn tạo dựng ruộng bậc thang Mù Cang Chải: