Phát huy vai trò của di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững

Toàn cảnh diễn đàn (Ảnh: TCDL)

Diễn đàn là dịp để các nhà lãnh đạo, nhà hoạch định chính sách, học giả, doanh nghiệp, doanh nhân và tổ chức phi chính phủ trao đổi, thảo luận về vai trò của di sản văn hóa trong lộ trình thúc đẩy du lịch gắn với phát triển bền vững ở các địa phương nói riêng, Việt Nam nói chung.

Theo thống kê, tại Việt Nam hiện có hơn 4 vạn di tích, trong đó có hơn 10.000 di tích cấp tỉnh, hơn 3.600 di tích quốc gia, 128 di tích quốc gia đặc biệt. Trong đó có 15 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh; 9 di sản tư liệu được được UNESCO ghi danh và 265 bảo vật quốc gia. Các di sản văn hóa, danh lam thắng cảnh sau khi được xếp hạng, ghi danh và được bảo tồn tu bổ, tôn tạo đã trở thành địa chỉ quan trọng thu hút ngày càng nhiều khách du lịch trong nước và quốc tế. 

Đồng thời, tất cả các địa phương sở hữu di sản đều xác định bảo tồn di sản gắn với phát triển du lịch. Các di sản văn hóa của Việt Nam được quan tâm bảo tồn, tôn tạo, gìn giữ và trao truyền, ngày càng phát huy hiệu quả, đóng góp tích cực cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội, tạo sinh kế cho cộng đồng, góp phần cân bằng, bảo vệ môi trường, củng cố hòa bình và an ninh theo hướng phát triển bền vững. Tuy nhiên, việc đảm bảo phát triển du lịch song hành với bảo tồn và phát huy giá trị di sản theo hướng bền vững đang là một thách thức đặt ra. 

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương phát biểu khai mạc diễn đàn (Ảnh: Báo Văn hóa)

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh, thực hiện nhiệm vụ chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam, thời gian qua, Bộ VHTTDL cùng các địa phương đã tập trung triển khai các chủ trương của Đảng, Nhà nước về văn hóa, nhằm phát huy tối đa hiệu quả nguồn nhân lực, vật lực để văn hóa thực sự là sức mạnh nội sinh của dân tộc, đưa văn hóa phát triển ngang hàng với chính trị, kinh tế. Trong đó, đặc biệt chú trọng tới bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Các di sản văn hóa, di tích, danh lam thắng cảnh sau khi được xếp hạng, ghi danh, được bảo tồn, tu bổ, tôn tạo đã thu hút ngày càng đông du khách trong nước và quốc tế. Trước khi dịch Covid-19 bùng phát, chỉ riêng tại 8 Di sản Thế giới ở Việt Nam năm 2016 đón 14,3 triệu khách, doanh thu khoảng 1.776 tỉ đồng; năm 2019 tăng lên khoảng 18,2 triệu khách, doanh thu khoảng 2.322 tỉ đồng. “Đây là minh chứng sống động cho việc phát huy giá trị của di sản, khẳng định sự đóng góp tích cực, hiệu quả của các di sản tại Việt Nam trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, tạo sinh kế cho cộng đồng nơi có di sản, góp phần cân bằng, bảo vệ môi trường, củng cố hòa bình và an ninh theo hướng phát triển bền vững”, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh.

Những đóng góp của Việt Nam trong lĩnh vực bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa thời gian qua được UNESCO và cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao. Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương đánh giá, sáng kiến tổ chức Diễn đàn thể hiện trách nhiệm, cũng như tầm nhìn của Việt Nam trong công cuộc bảo tồn di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Hà Văn Siêu phát biểu tại diễn đàn (Ảnh: Báo Văn hóa)

Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Hà Văn Siêu, di sản văn hóa là nguồn tài nguyên và nguồn lực vô giá để phát triển du lịch Việt Nam, đây cũng là động lực thu hút du khách trong nước và quốc tế. Việc có hàng chục di sản được UNESCO công nhận là di sản thế giới và sở hữu một hệ thống đồ sộ các di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh… góp phần đưa du lịch Việt Nam nhận nhiều giải thưởng quốc tế và năm 2022 Việt Nam được bình chọn là “Điểm đến di sản hàng đầu thế giới”.

Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch thành kinh tế mũi nhọn đã chỉ rõ trong quá trình phát triển du lịch phải chú trọng bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa, giá trị truyền thống.

Trong Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cũng nhấn mạnh quan điểm: phát triển du lịch văn hóa gắn phát triển du lịch với bảo tồn, phát huy giá trị di sản và bản sắc văn hóa dân tộc; xác định du lịch văn hóa là một trong những dòng sản phẩm quan trọng của du lịch Việt Nam; phấn đấu đến năm 2030 du lịch văn hóa chiếm tỉ trọng khoảng 30% trong tổng số khoảng 130 tỉ đô la Mỹ tổng thu từ khách du lịch…

Phó Tổng cục trưởng cho biết, trước khi xảy ra dịch Covid-19, du lịch Việt Nam đã đạt được những dấu mốc ấn tượng và du lịch văn hóa đã khẳng định vai trò quyết định trong việc tạo nên kết quả đó. Tuy nhiên chính sự tăng trưởng và phát triển du lịch nhanh chóng đã đặt ra thách thức không nhỏ trong việc đảm bảo quản lý di sản văn hóa hiệu quả, nâng cao giá trị của di sản cũng như thúc đẩy phát triển bền vững.

Để khắc phục những bất cập trong khai thác du lịch gắn với di sản văn hóa, theo Phó Tổng cục trưởng Hà Văn Siêu, cần đặt di sản văn hóa làm trọng tâm, các địa phương có di sản cần quan tâm chỉ đạo để phát huy giá trị di sản văn hóa tối ưu, bền vững; cần giải quyết hài hòa giữa bảo tồn di sản và phát triển du lịch; cần có cơ chế phối hợp phân chia hài hòa lợi ích hợp lý giữa văn hóa và du lịch, phối hợp chặt chẽ của các bên liên quan (người dân, doanh nghiệp, quản lý nhà nước về du lịch và di sản và chính quyền địa phương)…

Ông Nguyễn Đức Khương, Chủ tịch Tổ chức khoa học và chuyên gia Việt Nam toàn cầu chia sẻ, cần có những giải pháp để những cộng đồng địa phương, cộng đồng dân cư có thể hiểu rõ được giá trị văn hóa và di sản; tự chủ trong đóng góp ý kiến và chia sẻ những kinh nghiệm phát triển văn hóa và di sản. Bên cạnh đó, cần coi trọng việc xây dựng quy hoạch địa phương để tạo ra một sự chuyển đổi bền vững cho ngành du lịch cũng như là kinh tế ở các địa phương. Ông Nguyễn Đức Khương mong muốn trong thời gian tới đây, văn hóa di sản sẽ trở thành nguồn lực bất tận cho sự phát triển bền vững và thịnh vượng của Việt Nam.

Diễn đàn diễn ra với phiên thảo luận chung và 3 phiên thảo luận chuyên đề, tập trung vào các nội dung: Định vị thương hiệu địa phương thông qua văn hóa, di sản và phát triển du lịch bền vững; chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa và di sản dựa trên du lịch để phát triển bền vững các thành phố và vùng miền; phối hợp các bên liên quan và gắn kết vùng miền thúc đẩy sự phát triển hài hòa; kinh nghiệm bảo tồn di sản và phát triển du lịch ở các nước trên thế giới…

Trung tâm Thông tin du lịch