Hát soong hao ngày xuân của người Nùng ở Lục Ngạn (Bắc Giang)
Hát Soong hao, tiếng Nùng có nghĩa là hai ta, đôi ta. Đây là hình thức sinh hoạt văn hóa đối đáp, giao duyên rất độc đáo và có truyền thống từ lâu đời. Người Nùng hát Soong hao chủ yếu trong dịp lễ hội, trong ngày xuân, năm mới, đó là khúc hát trữ tình, đối đáp, giao duyên của những đôi trai gái đang đi tìm bạn tình và cả những đôi đã bén tình nhau.
Ở Lục Ngạn vào ngày 8 tháng Giêng đến ngày 18/2 âm lịch, người Nùng từ các ngả núi khác nhau trong những bộ trang phục chàm truyền thống lại kéo về các phiên chợ. Chợ không chỉ để trao đổi mua bán hàng hoá mà còn là nơi mọi người giao lưu, gặp gỡ, uống rượu và cùng cất lên làn điệu dân ca của dân tộc mình. Đây còn là dịp để thanh niên nam nữ khoe sắc, khoe tài, giao duyên, tỏ tình và trao gửi những lời yêu thương.
Hát Soong hao có nhiều loại như: Soong hao gặp gỡ, Soong hao vào bản, Soong hao vào nhà, Soong hao mây, trăng, sao, núi, thuyền… tuy nhiên ngày nay chỉ còn Soong hao giao duyên.
Lời ca của Soong hao thể hiện sự ứng đối tài hoa của mỗi người theo lối ví von, bóng bẩy, tinh nghịch, xa xôi mà ẩn chứa rất nhiều hàm ý như:
"Pê hạc pén ma cà nả sở, Kín càng say toong bô mi hơ?"
Nghĩa là: "Tôi gặp được bạn trong phiên chợ này, hỏi xem bạn đã có người yêu chưa?".
Ngày xuân, trai gái rủ nhau đi chợ để cùng hát với nhau, trai ngồi một bên, gái ngồi đối diện, qua những canh hát tập thể kéo dài, nếu thấy ai hợp với mình thì sẽ dắt tay nhau đi chơi. Cuộc hát kéo dài đến lúc xế chiều, họ hát say sưa trên cả các ngả đường đi về bản, rồi từng đôi trai gái tìm nơi vắng vẻ trò chuyện tâm tình, nhiều đôi đã thành vợ thành chồng sau cuộc hát ấy. Theo quan niệm của người Nùng khi đã thành vợ thành chồng rồi thì sẽ hát Soong hao giao duyên đến khi nào có con đầu lòng mới thôi. Vì thế đồng bào dân tộc Nùng ở Lục Ngạn luôn coi hát Soong hao như một nét văn hoá đẹp không thể thiếu trong đời sống tinh thần.
Những cuộc hát Soong hao đầu năm mới luôn thu hút rất đông người tham gia và đến xem bởi mang đậm dấu ấn bản sắc của đồng bào dân tộc Nùng ở Lục Ngạn, gắn liền với cuộc sống của mỗi cá nhân, mỗi bản làng người Nùng. Trẻ em từ lúc 11 tuổi đã được cha mẹ, ông bà dạy hát Soong hao và những lời ca trữ tình, ngọt ngào đằm thắm đó đã làm cho bao lứa đôi bén duyên nên vợ nên chồng.
