Trong tour du lịch các công ty lữ hành thường bố trí cho khách chương trình đi chợ, siêu thị, xem, mua sắm hàng hóa, sử dụng dịch vụ. Nhiều quốc gia thông qua hoạt động, thu hút khách du lịch quảng bá hình ảnh, văn hóa đất nước, đặc biệt giới thiệu thế mạnh, lợi thế của từng vùng về các sản phẩm, dịch vụ.
Vừa qua chúng tôi tham gia một tour du lịch Hà Nội - Côn Minh (Vân Nam, Trung Quốc) với thời gian ba đêm, bốn ngày. Trước khi đi, bằng những kênh thông tin, du khách được biết chỉ cần chuẩn bị tiền tiêu vặt cho những ngày du lịch vì nơi đến tham quan ít có hàng hóa phù hợp nhu cầu để mua. Nhưng thực tế ngược lại, nơi đến xem và mua hàng đầu tiên là một cửa hàng bán thuốc bắc tại TP Côn Minh. Với cách giới thiệu hấp dẫn đặc điểm độc đáo về địa hình, đất đai, khí hậu vùng Vân Nam, tạo ra dược liệu quý riêng có đã thu hút sự chú ý, gây phấn khích đối với du khách. Thế là tất cả 17 người của đoàn đều mua dược liệu: Ðông trùng hạ thảo, Thiên ma Vân Nam, Hoa Tam thất Vân Nam, Tam thất Vân Nam, Ða pín dược tửu,... bình quân mỗi người tiêu hết một triệu đồng Việt Nam.
Tiếp theo chương trình, đoàn khách du lịch đến tham quan một cơ sở y tế ở TP Côn Minh, được mát-xa chân, khám bệnh miễn phí. Tại đây, bác sĩ giới thiệu lịch sử hình thành phương pháp và công hiệu chữa bệnh, với việc kết hợp y học cổ truyền Vân Nam với tây y, y học hiện đại. Nhiều bệnh nan y đã được chữa khỏi hoặc chế ngự. Sau khám bệnh miễn phí là tư vấn, lời khuyên của bác sĩ về tình trạng bệnh lý và mua thuốc chữa trị, phòng ngừa. Thế là nhiều người không tiếc tiền, mua khá nhiều thuốc với giá khá cao. Ðến cửa hàng đá ngọc, với cách giới thiệu, quảng bá như "mê hồn" của người quản lý cao tuổi giàu kinh nghiệm, du khách lại dốc hầu bao mua vật phẩm trang sức chế tác từ đá ngọc Vân Nam.
Ðiểm tham quan mua hàng trang sức, trang trí nội thất đá thạch anh tại huyện Thạch Lâm (Vân Nam) là một không gian rộng, cửa hàng rộng rãi và khu nhà ở cho cán bộ, nhân viên. Ðiều đáng nói là cửa hàng nằm giữa vùng hoang vắng không dân cư, phố xá, không cơ sở công nghiệp, kinh tế, nhưng vẫn tỏa ra sức sống, sinh sôi, tăng trưởng, lưu thông hàng hóa. Câu trả lời chính là một nội dung trong biển hiệu thông tin: "Công ty đá thạch anh nằm trong Liên hiệp du lịch...". Các đoàn khách du lịch trong nước và nước ngoài tham quan Côn Minh, Vân Nam, trong chương trình đều dừng chân mua hàng. Một ngày biết bao lượt du khách vào ra, doanh số bán hàng theo đó mà tăng trưởng. Riêng đoàn du lịch Việt Nam trong thời gian tham gia tua đã mua hàng trị giá cỡ 70 triệu đồng.
Theo hướng dẫn viên của Công ty du lịch Viettravel, anh thường xuyên đón các đoàn du lịch nước ngoài vào Việt Nam tham quan, đưa đến nhiều vùng đất nước, nhưng hầu như du khách không mua được hàng gì của Việt Nam. Theo số liệu của Bộ Công thương, tiêu thụ hàng hóa của ngành du lịch chỉ chiếm tỷ trọng 1% trong cơ cấu tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ.
Từ thực tế trên, tham khảo cách làm du lịch của nước bạn, thiết nghĩ chúng ta cần phải thay đổi hoạt động du lịch và cơ chế quản lý nhà nước. Theo đó, tạo môi trường thuận lợi để công ty du lịch tự nguyện gắn kết với cơ sở sản xuất, thương mại trong hoạt động cùng có lợi.
