Ba cây số cuối cùng đường đá hộc gập ghềnh, những đoạn suối “đột nhiên” chảy băng ngang, những vạt đất sạt từ trên vách núi xuống trở thành những thử thách mà không kém phần thú vị cho những người yêu cảm giác phiêu lưu. Dừng chân ở Mường Hum, nơi chợ phiên lớn nhất vùng nhóm vào chủ nhật hàng tuần với đầy đủ màu sắc văn hóa, ẩm thực và giao thương của các dân tộc sống nơi đây. Bữa trưa đầu tiên với lòng, lưỡi lợn đen, kèm rau củ, rau thơm mang hương vị đặc trưng xứ Nậm Pung – “Tây Bắc đệ nhất mỹ tửu”. Rượu Nậm Pung nấu bằng thóc và men lá, nặng nhưng rất đằm; chai vừa mở nút đã nghe thoảng hương thơm của thóc.

Mất khoảng hai giờ chạy xe nữa là đến Y Tý. Nằm ở vị trí cao hơn Sa Pa, ngoài cảnh quan hùng vĩ, một bên dốc sâu đổ thẳng xuống thung lũng, một bên là núi cao dựng đứng, nơi đây làm say lòng người với lúa, mây, tuyết và nhà trình tường.

Những ngôi nhà bốn mặt vách đổ bằng đất sét, dày tối thiểu nửa mét. Người ta thoạt đầu dùng gỗ làm nẹp xương, đổ đất sét đã trộn vào, nện chặt, rồi cứ thế cao lên dần cho đến khi vừa ý. Rui, mè, dầm, kèo cột đều là gỗ có sẵn, mái xưa lợp bằng lá gianh, nay thay dần bằng tấm lợp ximăng. Chỉ có vách đất sét mới chịu được cái lạnh khắc nghiệt mùa đông, nhưng mùa hè lại mát. Tại đây, có thể nghỉ qua đêm ở nhà Mỷ, nhà Si với điều kiện khá tốt: đầy đủ chăn nệm sạch sẽ, tắm nước nóng, ngâm thuốc người Dao… Chiều, bỏ xe leo bộ ngược lên Phan Cán Sử để tận hưởng cảm giác “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm. Heo hút cồn mây súng ngửi trời”.

Đến Y Tý, không thể không thưởng thức rượu thóc Sim San. Nhẹ hơn Nậm Pung khá nhiều, vị hơi chua đặc trưng, Sim San khá thích hợp cho buổi tửu đàm, ngắm trăng đêm nơi vùng biên hẻo lánh này. Những ngày cuối năm có tuyết rơi, sáng sớm chạy xe trên những con đường đèo sát biên giới, qua Sim San, lên Hồng Ngài chiêm ngưỡng những khu rừng phủ tuyết, vương vất trên cành cây ven đường – những khoảnh khắc khó quên. Sáng sớm, mở cửa ra tận hưởng mây ùa vào nhà, mây giăng giăng khắp nơi, từ triền núi, xuống thung lũng. Cảm giác người như bồng bềnh trong mây. Ở Tây Bắc, có lẽ Y Tý là nơi mây đẹp nhất./.