Thưởng thức ẩm thực Hạ Long
Nói về đặc sản của Vịnh Hạ Long, nhiều người thường nhắc tới đầu tiên là ngán. Có nhiều nơi ở Vịnh Hạ Long có ngán, nhưng ngán ở cửa sông Bạch Đằng là ngon nhất, béo nhất, bởi nơi đây có nhiều sú vẹt, vùng cửa sông giàu chất dinh dưỡng. Ngán có thể chế biến được nhiều món như: Nướng, hấp, nấu cháo, xào với mì hay rau cải. Có du khách dí dỏm nhận xét: Tên gọi là “ngán” nhưng khi ăn sao không thấy ngán chút nào. Với các du khách nam thường khoái khẩu món rượu ngán. Rượu ngán có mùi thơm rất riêng của biển. Du khách có thể tự tay điều chế. Một ly rượu ngán có màu hồng, vị mằn mặn, hơi chát, có mùi rất thơm thì mới là rượu ngán Hạ Long. Đêm đông lạnh giá, ngồi với bạn bè bên bờ Vịnh, cùng nhau quây quần cạnh bếp lửa hồng, uống chung một cốc rượu ngán, lại có thêm vài con mực khô nướng, cùng nhau hát những bài hát về Hạ Long... thì thật tuyệt! Mấy năm trước, trong quá trình khai quật di tích Hoàng thành Thăng Long, các nhà khoa học đã phát hiện trong tàn tích rác bếp có khá nhiều vỏ ngán. Giả thiết đặt ra là xưa các lái buôn, quan lại đi kinh lý An Bang, chắc là cũng thấy ngán là món ăn “khoái khẩu”, quý giá nên đã mang đặc sản này theo về tiến cung chăng?
Bên cạnh ngán, một đặc sản khác của Hạ Long mà người Yên Hưng rất tự hào, coi là đặc sản của quê mình, đó là con hà. Canh hà Quảng Yên thì không đâu có, đặc biệt là giống hà cồn sống ở sông Chanh - nơi có sự giao hoà giữa nước ngọt từ vùng đồng bằng hoà với nước mặn của biển Hạ Long. Hà sông Chanh đem nấu canh chua ăn rất ngon và có cả bốn mùa, nhưng thú vị nhất vẫn là được ăn vào những ngày hè nóng bức. Ngoài ra, có thể đem tẩm bột rán ăn rất béo.
Trong số các món hải sản từ biển Hạ Long, “phổ thông” nhất là các món chế biến từ tôm. Vịnh Hạ Long có nhiều loại tôm: tôm he, tôm hùm, tôm do, tôm sắt... nhưng quí nhất vẫn là tôm he, tôm hùm. Tôm hùm có vỏ cứng, đôi càng to khoẻ trông rất dữ tợn (bởi vậy có tên là tôm hùm, chúa tể của các loài tôm chăng?). Vỏ tôm hùm thường làm vật trang trí trong các khách sạn, nhà hàng, trong các gia đình ngư dân vùng biển Hạ Long. Còn tôm he có vỏ mềm hơn, thường được dùng làm đặc sản trong các bữa tiệc. Có hai cách chế biến tôm he là hấp và tẩm bột rán, nhưng tôm hấp được ưa chuộng bởi vẫn giữ được hương vị đậm đà của biển. Tôm hấp ăn với hành trần, rau thơm, chấm với muối tiêu có nêm ớt. Món tôm hấp từ lâu đã trở thành món ăn được du khách liệt hạng là “đệ nhất đặc sản” biển Hạ Long bởi có giá trị dinh dưỡng và giá trị thẩm mỹ cao.
Nếu như ngán, tôm, hà... có ở nhiều nơi trên vịnh Hạ Long thì một loài đặc sản hy hữu là sá sùng, chỉ có ở đảo Quan Lạn - Minh Châu (Vân Đồn). Sá sùng tươi xào với tỏi tươi là một món ăn dân dã đặc sắc của người dân vùng biển Hạ Long. Sá sùng khô đem rang, khi chín có màu vàng, mùi rất thơm, một hương thơm nồng ngậy đậm đà của biển. Sá sùng rang chấm với tương ớt, điểm thêm rau diếp cá, rau thơm và uống với bia thì thật là tuyệt...
Có thể nói, với bao nhiêu loài hải sản thiên nhiên ban tặng, người Hạ Long có bấy nhiêu cách chế biến. Chắt lọc từ biển, nhiều đặc sản của Hạ Long đã trở thành thương hiệu nổi tiếng, như: Chả mực Hạ Long, nước mắm Cái Rồng, tu hài Vân Đồn... Ngày nay, do giao thông đi lại đã thuận tiện, việc vận chuyển hải sản từ Hạ Long lên Hà Nội và các tỉnh, thành khác ngày càng dễ dàng đã tạo điều kiện để du khách được thưởng thức hải sản Hạ Long tươi sống. Tuy nhiên, thú nhất vẫn là thưởng thức hải sản Hạ Long ngay tại Hạ Long. Đến với Hạ Long, du khách có nhiều lựa chọn địa điểm để thưởng thức, như trên tàu du lịch thăm Vịnh, tại các nhà bè, trong nhà hàng, quán ăn, hay tại gia đình bạn bè, người thân v.v... Những năm qua, trong các dịp Lễ hội Du lịch Hạ Long, Ban tổ chức đều có giới thiệu văn hoá ẩm thực Hạ Long, có điều nhìn chung nội dung còn sơ sài, chưa làm toát lên được nét nổi bật, tinh tuý của ẩm thực Hạ Long...
