Lễ hội Đền Bờ (Hòa Bình) hấp dẫn du khách
Đi lễ Đền Bờ, du khách sẽ được hòa mình vào thiên nhiên giữa mênh mông sông nước, giữa những hòn đảo lớn nhỏ lô nhô, xung quanh là các bản làng của người dân tộc Mường, Dao… tạo nên một bức tranh thơ mộng sơn thủy hữu tình, như một Vịnh Hạ Long trên núi.
Thác Bờ xưa là đoạn sông Đà chảy qua khu vực chờ Bờ, thuộc xã Hào Tráng (nay là xã Thung Nai, huyện Cao Phong và xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc). Thác Bờ xưa còn gọi là thác Vạn Bờ, được tạo bởi hàng trăm mỏm đá lớn nhỏ nhấp nhô như đàn voi khổng lồ giữa dòng sông Đà gầm thét ồn ào, sinh ra một kỳ khu hiểm lộ.
Theo truyền thuyết dân gian, vào khoảng năm 1430 - 1432, vua Lê Lợi đem quân đi dẹp loạn giặc Đèo Cát Hãn ở Mường Lễ, Sơn La. Khi vua kéo quân đến khu vực Thác Bờ, thì thấy giữa dòng nước xoáy phía trước là một thác nước hiểm trở xô bọt trắng trời, với muôn vàn mỏm đá lởm chởm nên đoàn quân không thể tiến lên được.
Lúc bấy giờ ở xã Hào Tráng có cô gái dân tộc Mường tên là Đinh Thị Vân và cô gái dân tộc Dao (không rõ tên) ở xóm Mó Nẻ, xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc, đứng lên vận động trai tráng trong bản lên rừng xẻ ván, đóng thuyền độc mộc, kêu gọi nhân dân chặt nứa kết thành bè mảng, góp lương thực, thực phẩm cho nhà vua nuôi quân và chở giúp quân sĩ qua Thác Bờ đi đánh giặc. Về sau khi hai bà mất, thường hiển linh và giúp đỡ mọi người mỗi khi vượt qua thác ghềnh hiểm trở. Từ đó nhân dân đã phong cho 2 bà là Bà chúa Thác Bờ. Vua đã ban chiếu chỉ cho dân trong vùng lập đền thờ 2 bà.
Trải qua nhiều lần thay đổi về địa giới hành chính thì hiện nay đền Thác Bờ tọa lạc trên dải đất của hai huyện là Đà Bắc và Cao Phong, tỉnh Hòa Bình.
Đền Thác Bờ phía tả ngạn nằm trên đỉnh đồi Hang Thần có tổng diện tích trên 1 ha, thuộc xóm Phố Bờ, xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc. Từ dưới bến thuyền du khách phải leo qua hơn 100 bậc sau đó theo một triền dốc thoải là vào đến khu vực đền.
Đền Bờ phía hữu ngạn tọa lạc trên sườn đồi Sầm Lông, thuộc xóm Đền, xã Thung Nai, huyện Cao Phong. Trước đây đền Thác Bờ được xây dựng ngay dưới chân Thác Bờ với nguyên vật liệu chỉ là tranh tre, nứa lá. Năm 1979, công trình Nhà máy thủy điện Hòa Bình trên Sông Đà được khởi công xây dựng. Do nước dâng cao, ngôi đền đã phải di rời lên sườn núi ngay cạnh bờ sông, qua nhiều lần tu sửa đến năm 2000 ngôi đền được nâng cấp xây dựng khang trang như hiện nay.
Đáng tiếc, đến với Đền Bờ hiện nay, du khách mới chỉ nặng phần lễ, còn phần hội hầu như chưa có hoạt động gì, trong khi các bản mường ven hồ còn tiềm ẩn nhiều giá trị văn hóa dân gian đặc sắc của đồng bào dân tộc Mường, Dao bản địa./.
