Trứng kiến: Món ngon của đồng bào vùng cao Yên Bái
Loại kiến để lấy trứng dưới xuôi có nơi gọi là con ngạt, nửa dưới thân cứ cong lên rất điệu đà. Tổ kiến có cái to bằng chiếc mũ cối, khi lấy xuống chỉ cần lấy gọng dao gõ nhẹ cho kiến chạy hết rồi tách đôi, vỗ cho trứng kiến rơi ra. Người vùng cao không bao giờ lấy hết trứng để chúng còn sinh sản cho vụ sau. Những hạt trứng kiến to bằng hạt gạo tám xoan, căng mẩy, mầu trắng đục, tỏa hương thơm dịu, mới nhìn đã thấy bắt mắt.
Ở Yên Bái nhiều dân tộc như: Thái, Dao, Tày… đều rất giỏi trong việc chế biến các món ăn từ trứng kiến. Thông thường là ướp với muối tinh, hạt sẻn, vỏ dổi, các loại lá thơm, gói lá dong nướng than, nấu canh với măng sặt hoặc trộn trứng gà đem rán. Song ấn tượng nhất là xôi nếp trứng kiến. Người vùng cao Yên Bái lựa loại nếp ngon rồi ngâm với các loại lá đã được tuyển lựa qua nhiều đời để nhuộm mầu. Các loại lá này rất lành, không chỉ làm cho xôi có mầu sắc bắt mắt mà còn làm tăng hương vị cho xôi, sau đó dùng lá dong ngăn chõ thành các ô cho không lẫn mầu. Trứng kiến sau khi ướp gia vị gói trong lá dong tươi nướng than để trứng chín mà không bị cháy. Khi xôi chín rắc trứng kiến vào rồi nhẹ tay đảo đều. Đĩa xôi đủ các mầu tươi sáng như núi rừng Tây Bắc rạo rực vào xuân, những hạt trứng kiến điểm xuyết như những hạt mầm ấp ủ những mùa xanh. Hương của nếp quí hòa cùng hương trứng kiến thơm lựng khiến dịch vị của thực khách cứ tứa ra trong một nỗi khát khao được tận hưởng.
Xôi nếp vụ mới thơm dẻo lạ lùng, những hạt trứng kiến vỡ lép bép nho nhỏ trong miệng tỏa ra một mùi hương thơm dịu, cay cay, cứ dâng lên một niềm hưng phấn lạ kỳ, rồi chợt ùa đến vị ngọt bùi ngầy ngậy chưa từng được trải nghiệm. Điều đặc biệt là khi thưởng thức xôi nếp trứng kiến, phải bốc bằng tay mới thú. Người vùng cao Yên Bái thường ăn xôi nếp trứng kiến với cá suối sấy khô nướng than chấm muối ớt trộn chanh. Hương vị của các loại thực phẩm quí của suối ngàn Tây Bắc như được cộng hưởng, thăng hoa, cứ dư ba trong lòng, tạo một ấn tượng khó phai.
Du khách có dịp lên Yên Bái trúng vào mùa trứng kiến thì đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức món trứng kiến của người vùng cao nơi đây, kẻo rồi khi tạm biệt lại cứ xuýt xoa tiếc nuối, như lỗi hẹn một đêm xòe nồng say, hay lỡ một phiên chợ tình bay bổng tiếng khèn, da diết tiếng đàn môi gọi bạn.
