Khám phá khu khảo cổ Vườn Chuối
Nghệ thuật trưng bày sử dụng công nghệ trình chiếu 3D, 3D mapping. Ảnh: Bảo Ngân.
Nằm trong khuôn khổ Festival Thăng Long - Hà Nội năm 2025, Bảo tàng Hà Nội đã thực hiện trưng bày chuyên đề “Những khám phá khảo cổ từ Vườn Chuối”. Di tích Vườn Chuối nằm ở xã Hoài Đức, Hà Nội. Những kết quả nghiên cứu đã chứng minh về sự hiện diện của một làng cổ phát triển liên tục cách đây gần 4.000 năm, qua nhiều giai đoạn từ văn hóa Phùng Nguyên - Đồng Đậu - Gò Mun đến Đông Sơn và hậu Đông Sơn trên đất Thăng Long - Hà Nội”.
Du di chỉ vườn Chuối này được phát hiện từ năm 1969. Cho đến nay, đã trải qua khai 11 đợt khai quật khảo cổ với tổng diện tích 7.555m². Đặc biệt, cuộc khai quật quy mô lớn nhất từ tháng 3/2024 - 3/2025 tại khu vực phía Tây trên diện tích 6.000m² đã mang lại những thành quả nghiên cứu có giá trị khoa học to lớn.
Nghiên cứu mặt bằng cư trú của cư dân Vườn Chuối cho thấy quá trình mở rộng và phát triển liên tục của một làng Việt cổ qua các thời kỳ lịch sử. Từ hình thái tụ cư ban đầu trên địa hình cao của các gò đất, với hệ thống hào bao quanh gắn với các dòng chảy tự nhiên, không gian cư trú dần mở rộng xuống các khu vực thấp lân cận và xuất hiện loại hình nhà sàn, nhà dài. Những tư liệu này tiếp tục khẳng định sự hiện diện của một xã hội có tổ chức, với sự phân công lao động đạt trình độ tương đối cao.
Trước đó, tháng 4/2025, Bảo tàng Hà Nội phối hợp với Viện Khảo cổ học và Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), tiến hành công tác chỉnh lý và nghiên cứu khoa học hệ thống di tích, di vật thu được. Kết quả nghiên cứu di cốt cho thấy tục nhổ răng cửa ở người trưởng hành phổ biến trong giai đoạn văn hóa Phùng Nguyên muộn, cách nay khoảng 3.500 năm. Ở các giai đoạn tiếp theo, tục lệ này không còn được ghi nhận.
Với những giá trị hết sức đặc biệt đó, Bảo tàng Hà Nội đã tổ chức trưng bày về những khám phá khả cổ Vườn Chuối, với mục đích giới thiệu tới công chúng về di chỉ Vườn Chuối - một di chỉ rất đặc biệt, góp phần làm dày thêm giá trị lịch sử của mảnh đất Thăng Long - Hà Nội. Trưng bày chia làm 5 phần: Hành trình khám phá; Hội tụ và kết tinh các nền văn hóa; Bảo vệ, phát huy giá trị di sản di chỉ Vườn Chuối; Các nhà khoa học gắn với Vườn Chuối; Góc trải nghiệm làm nhà khảo cổ học.
Trưng bày giới thiệu gần 1.000 tài liệu, hiện vật, tư liệu, hình ảnh và bản đồ họa mô phỏng các loại hình hiện vật, đời sống sinh hoạt của cư dân làng cổ Vườn Chuối, được sưu tầm, khai quật và nghiên cứu trong nhiều năm qua tại di tích Vườn Chuối. Trong nghệ thuật trưng bày sử dụng công nghệ trình chiếu 3D, 3D mapping; Trình chiếu phim ngắn tái hiện về đời sống sinh hoạt cư dân Tiền Đông Sơn và Đông Sơn.
Thành Nam
