Sau khi tỉnh Thái Nguyên hợp nhất với tỉnh Bắc Kạn hình thành tỉnh Thái Nguyên mới, mang đến những tiềm năng tại các khu bảo tồn và Vườn quốc gia, hứa hẹn sẽ được khai phá và phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt, tại Vườn quốc gia Ba Bể đã mở ra nhiều cơ hội để địa phương phát huy tiềm năng phát triển du lịch sinh thái bền vững.

Đây là một trong những vườn quốc gia có giá trị đa dạng sinh học cao, với hệ sinh thái rừng nguyên sinh, hồ nước ngọt lớn, hệ thống hang động và thảm thực vật phong phú. Cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, kết hợp với bản sắc văn hóa của cộng đồng các dân tộc thiểu số tại chỗ, tạo nên sức hút đặc biệt đối với du khách trong và ngoài nước.

Do đó, tỉnh Thái Nguyên đang định hướng xây dựng các sản phẩm du lịch xanh, trải nghiệm gắn với khám phá thiên nhiên, giáo dục môi trường và bảo tồn văn hóa bản địa. Việc đầu tư hạ tầng giao thông, dịch vụ du lịch thân thiện môi trường cũng được ưu tiên nhằm đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ hệ sinh thái.

Phát huy lợi thế của Vườn quốc gia Ba Bể không chỉ tạo động lực tăng trưởng du lịch cho tỉnh, mà còn khẳng định vai trò của Thái Nguyên trong chiến lược phát triển du lịch sinh thái vùng trung du và miền núi phía Bắc.

Đặc biệt, hồ Ba Bể là hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam với chiều dài hơn 8km, diện tích mặt nước khoảng 650 ha, nằm ở độ cao 150m so với mực nước biển, nước hồ trong xanh, quanh năm mát mẻ. Đến đây, du khách có thể tham gia nhiều hoạt động trải nghiệm hấp dẫn.

Mới nhất, cuối tháng 6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích danh thắng cấp Quốc gia đặc biệt hồ Ba Bể; giao tỉnh Thái Nguyên thực hiện quy hoạch này. Theo đó, khu vực lập quy hoạch có diện tích 10.048 ha, gồm: Khu vực bảo vệ I rộng hơn 952 ha; khu vực bảo vệ II rộng hơn 9.095 ha; khu vực phát huy giá trị di tích rộng hơn 136 ha nằm ngoài khu vực bảo vệ, được bổ sung vào quy hoạch nhằm tổ chức không gian tái định cư, giao thông, hạ tầng kỹ thuật, các công trình dịch vụ phụ trợ,...

Hồ Ba Bể là hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam. (Ảnh: AT).

Theo quy hoạch, hồ Ba Bể là hạt nhân, xác lập 4 không gian chức năng chính: Phía bắc khai thác giá trị cảnh quan sông, thác, hang động tự nhiên, văn hóa bản địa, đầu mối kết nối với Na Hang (tỉnh Tuyên Quang). Phía nam hình thành không gian bảo tồn, phát huy văn hóa, kiến trúc bản địa, cảnh quan, du lịch dọc sông Lèng.

Phía đông xây dựng trung tâm đón tiếp, điều hành, khai thác sản phẩm du lịch sinh thái, giáo dục môi trường, nghỉ dưỡng gắn với Vườn quốc gia Ba Bể. Phía tây là không gian bảo tồn, khai thác văn hóa cộng đồng người H’Mông kết hợp du lịch nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí và sinh thái.

Mục tiêu cụ thể được Chính phủ đặt ra ở quy hoạch là phát triển du lịch hồ Ba Bể bền vững, hình thành thương hiệu đặc sắc, trở thành khu du lịch quốc gia trước năm 2030 và trung tâm du lịch trọng điểm của toàn vùng trung du và miền núi Bắc Bộ. Ngoài ra, nhằm tháo gỡ cản trở về giao thông, tỉnh Thái Nguyên đã kiến nghị Trung ương để chuẩn bị triển khai các dự án các đường cao tốc Hà Nội-Thái Nguyên-Chợ Mới, Thái Nguyên-Lạng Sơn và Bắc Kạn- Cao Bằng.

Mặc dù lợi thế của hồ Ba Bể là rất lớn, tuy nhiên, để vươn mình trở thành điểm đến mang tầm khu vực, Ba Bể vẫn cần một cú hích mạnh mẽ cả về tư duy quy hoạch, lẫn hành động thực tế trong đầu tư hạ tầng, dịch vụ và thu hút nguồn lực. Với Quyết định số 1407/QĐ-TTg, ngày 28/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ, khu du lịch Ba Bể đã được xác định là một trong những khu du lịch quốc gia ưu tiên phát triển đến năm 2030. Đây là một định hướng chiến lược quan trọng, đặt Ba Bể trở thành trọng tâm của ngành du lịch, hướng tới ngang bằng cùng các điểm đến nổi tiếng như Sa Pa, Tràng An hay Hạ Long.

Với nền tảng thiên nhiên đẹp, quy hoạch tầm quốc gia và sự dịch chuyển tích cực từ cộng đồng địa phương, hồ Ba Bể hoàn toàn có thể vươn mình trở thành một trung tâm du lịch sinh thái, văn hóa hàng đầu miền Bắc. Nhưng để điều đó trở thành hiện thực, cần có một chiến lược đồng bộ và sự đồng hành mạnh mẽ từ nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng.

Vườn quốc gia Ba Bể là địa điểm được nhiều du khách ưa khám phá lựa chọn.

Việc Vườn quốc gia Ba Bể được sáp nhập về tỉnh Thái Nguyên không chỉ mang ý nghĩa điều chỉnh địa giới hành chính đơn thuần, mà còn mở ra cơ hội lớn để tỉnh khai thác hiệu quả một trong những tài nguyên du lịch sinh thái quý giá bậc nhất khu vực trung du và miền núi phía Bắc. Với cảnh quan tự nhiên nguyên sơ, hệ sinh thái phong phú và những giá trị đa dạng về địa chất, sinh học và văn hóa bản địa, Ba Bể có đầy đủ tiềm năng để trở thành điểm đến trọng điểm trong chiến lược phát triển du lịch xanh của Thái Nguyên.

Sau sáp nhập, tỉnh Thái Nguyên bước vào một kỷ nguyên phát triển mới, ngành du lịch của địa phương đứng trước những thời cơ, vận hội mới. Thái Nguyên  đã sở hữu tài nguyên du lịch đa dạng hơn, với những giá trị được cộng hưởng, bổ sung lẫn nhau giữa Thái Nguyên và Bắc Kạn cũ. Việc sáp nhập giữa các tỉnh, sắp xếp lại bộ máy hành chính đã tạo cơ hội, thuận lợi để Thái Nguyên tăng cường liên kết, hợp tác phát triển du lịch với các tỉnh có du lịch phát triển như Hà Nội, Tuyên Quang, Phú Thọ, Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Ninh

Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu ngành du lịch đột phá, địa phương cần quy hoạch không gian du lịch phù hợp, gắn kết bảo tồn thiên nhiên với khai thác du lịch có kiểm soát. Đồng thời, đầu tư đồng bộ về hạ tầng giao thông, hệ thống lưu trú, dịch vụ hỗ trợ, đảm bảo phục vụ tốt nhu cầu ngày càng cao của du khách. Việc đào tạo nguồn nhân lực địa phương, nâng cao kỹ năng du lịch cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng, giúp người dân vừa là chủ thể, vừa là người hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động du lịch.

Bên cạnh đó, Thái Nguyên cần tăng cường quảng bá hình ảnh Vườn quốc gia Ba Bể như một biểu tượng du lịch sinh thái đặc sắc của tỉnh. Quá trình phát triển du lịch tại đây không chỉ góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương mà còn lan tỏa thông điệp về bảo vệ thiên nhiên, gìn giữ giá trị đa dạng sinh học và văn hóa bản địa.

Mai Anh