Hội thảo nhằm đánh giá tiềm năng, hiện trạng phát triển du lịch cộng đồng tại các địa phương có đông đồng bào dân tộc thiểu số, từ đó xác định hướng phát triển phù hợp với điều kiện tự nhiên, bản sắc văn hóa đặc trưng của từng vùng; khuyến khích mô hình du lịch xanh, du lịch có trách nhiệm và phát triển hạ tầng du lịch bền vững gắn với bản sắc văn hóa bản địa.

Đây là một trong những hoạt động trọng tâm thuộc Dự án 6 - Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch, nằm trong Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I (2021-2025).

Hướng đến du lịch vì cộng đồng, vì văn hóa và phát triển bền vững

Phát biểu khai mạc, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Nguyễn Thị Hoa Mai nhấn mạnh: “Hội thảo hôm nay không chỉ là dịp trao đổi chuyên môn, mà còn là một bước hành động cụ thể để biến tiềm năng du lịch cộng đồng của Tuyên Quang ở vùng đất ‘đá nở hoa’ thành nguồn lực phát triển xanh, văn minh và bền vững”.

Theo Phó Cục trưởng, xu hướng du lịch toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ từ phát triển số lượng sang “du lịch xanh - du lịch có trách nhiệm - du lịch vì cộng đồng”. Mô hình này được Tổ chức Du lịch Liên hợp quốc đánh giá là nhân văn và hiệu quả nhất, khi mỗi người dân trở thành chủ thể sáng tạo, vừa là người làm du lịch, vừa là người gìn giữ bản sắc văn hóa của mình.

Tại Việt Nam, Chiến lược phát triển du lịch đến năm 2030 và Nghị quyết 82/NQ-CP năm 2023 của Chính phủ đã xác định rõ: “Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc”. Trong đó, du lịch cộng đồng vùng dân tộc thiểu số được xem là hướng đi bền vững, vừa nâng cao thu nhập cho người dân, vừa gìn giữ văn hóa và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.

Tuyên Quang - Điểm sáng tiềm năng của du lịch cộng đồng vùng cao

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Tuyên Quang Nguyễn Thị Hoài khẳng định: Tuyên Quang xác định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, phát triển theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, xanh và bền vững, lấy du lịch cộng đồng làm trọng tâm.

Theo Quy hoạch phát triển du lịch tỉnh Tuyên Quang đến năm 2035, định hướng đến năm 2045, tỉnh đặt mục tiêu: Đón khoảng 6 triệu lượt khách vào năm 2030, trong đó có 900 nghìn lượt khách quốc tế; Tổng thu du lịch đạt trên 12.000 tỷ đồng; Phấn đấu trở thành điểm đến hàng đầu vùng trung du và miền núi phía Bắc về du lịch cộng đồng, sinh thái và văn hóa.

Tuyên Quang cũng chú trọng phát triển 3 khu vực trọng điểm quốc gia gồm: Na Hang - Lâm Bình, ATK Tân Trào và Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, gắn với các hành lang du lịch sông Lô - Quốc lộ 2 và cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ.

“Làm du lịch phải kể được câu chuyện văn hóa”

Tại Hội thảo, TS. Vũ Thị Uyên (Đại học Văn hóa Hà Nội) trình bày tham luận “Bản đồ vàng di sản: Đánh giá tiềm năng du lịch cộng đồng tại Tuyên Quang”. Bà nhấn mạnh, muốn phát triển bền vững, người dân phải là chủ thể, du lịch phải gắn với giữ gìn văn hóa bản địa và “nói không với lai tạp văn hóa”.

“Tiềm năng của chúng ta rất lớn, nhưng mới chỉ được khai thác ở mức cơ bản. Muốn du lịch cộng đồng bền vững, Tuyên Quang cần kể được câu chuyện văn hóa, giải mã văn hóa tộc người, để du khách hiểu sâu và cùng chung tay bảo tồn”, TS. Uyên chia sẻ.

Đại diện doanh nghiệp truyền thông số, ông Đào Duy Minh (Công ty VTC-Netviet) lại nhấn mạnh khía cạnh quảng bá: “Muốn du lịch cộng đồng hấp dẫn, phải kể câu chuyện chân thực, độc đáo và nhất quán”. Ông giới thiệu quy tắc 6C trong truyền thông số: Chân thực - Câu chuyện riêng - Cộng đồng - Chiêu thị - Chuyển đổi số - Chính quyền hỗ trợ.

Tương tự, bà Nguyễn Thu Hoài (Công ty Vitamin Việt Nam) chia sẻ kinh nghiệm “Đưa Hà Giang lên bản đồ số” thông qua nền tảng TikTok: “Mỗi người dân là một đại sứ du lịch. Nếu mỗi tuần, mỗi bản làng đều đăng 2 video chân thực, có cảm xúc, cùng sử dụng một từ khóa - điểm đến đó chắc chắn sẽ lên xu hướng và lan tỏa nhanh chóng”.

Đại diện làng du lịch: Bảo tồn bản sắc - giữ hồn cốt bản làng

Các đại biểu từ các làng du lịch cộng đồng đã mang đến nhiều góc nhìn thực tiễn. Ông Vàng Dĩ Háng, Phó trưởng làng Lô Lô Chải - vừa được UN Tourism vinh danh là “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025” chia sẻ niềm vui xen lẫn trăn trở: “Chúng tôi tự hào, nhưng cũng lo ngại khi bản làng có nguy cơ bị thương mại hóa. Mong được hỗ trợ đào tạo, quản lý điểm đến và xây dựng mô hình ‘làng du lịch thông minh’ để người dân thật sự làm chủ”.

Từ Nặm Đăm (Quản Bạ), ông Lý Tà Đanh cho biết: nhờ đoàn kết và tuân thủ quy chế làng, mô hình du lịch cộng đồng của người Dao phát triển vững chắc với hơn 60 hộ tham gia, đảm bảo “không thương mại hóa, giữ nguyên hồn cốt bản làng”.

Còn ông Hoàng An (Công ty Gió Hà Giang) kiến nghị cần duy trì thói quen sử dụng trang phục dân tộc, tránh phá vỡ cảnh quan bản làng. Trong khi ông Nguyễn Văn Trãi (Công ty Hà Giang Trẻ) nhấn mạnh tầm quan trọng của định hướng trải nghiệm cho du khách để tạo động lực chi tiêu và cảm xúc sâu sắc.

Định hướng hành động: Quy chuẩn, liên kết và chuyên nghiệp hóa và Lan tỏa giá trị sống xanh từ bản làng đến thế giới

Trước các ý kiến đóng góp, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Tuyên Quang Nguyễn Thị Hoài khẳng định sẽ tiếp thu và cụ thể hóa thành hành động: Các làng du lịch cần cải tạo cảnh quan, làm sạch không gian sống, trồng hoa, rau xanh; Mỗi điểm đến nên có mã QR để cung cấp thông tin minh bạch về dịch vụ, giá phòng, lịch trình; Thành lập Ban quản lý làng du lịch, xây dựng quy chế hoạt động và bộ quy tắc ứng xử văn hóa cộng đồng.

Kết luận Hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Nguyễn Thị Hoa Mai đánh giá cao nỗ lực của Tuyên Quang và các địa phương trong việc triển khai mô hình du lịch cộng đồng, đồng thời nhấn mạnh: “Để du lịch cộng đồng thực sự bền vững, chúng ta phải chuyển từ làm cho du khách sang làm cùng du khách; từ tự phát sang đồng bộ, liên kết và chuyên nghiệp. Lấy lợi ích lâu dài, giữ gìn hồn cốt dân tộc làm thước đo”.

Phó Cục trưởng cũng gợi ý Tuyên Quang có thể phát triển nghi lễ chào cờ tại Cột cờ Lũng Cú thành sản phẩm du lịch biểu tượng, kết nối giữa du lịch - cộng đồng - chủ quyền quốc gia, thể hiện rõ tinh thần “du lịch không chỉ là kinh tế, mà còn là văn hóa và tinh thần dân tộc”.

Hội thảo kết thúc với sự đồng thuận cao giữa cơ quan quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư. Tất cả cùng chung mục tiêu phát triển du lịch cộng đồng bền vững, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, và xây dựng hình ảnh Tuyên Quang - vùng núi phía Bắc trở thành biểu tượng của du lịch xanh, du lịch trách nhiệm và du lịch nhân văn của Việt Nam.

Trung tâm thông tin du lịch