Hà Tiên được biết đến như là một cõi biên thùy đầy chất thơ, là nơi hội tụ của các giá trị văn hóa của hào khí linh thiêng, của núi sông biển cả. Từ một vùng đất hoang sơ, được bàn tay, khối óc, mồ hôi và cả xương máu của cộng đồng 3 dân tộc Việt, Hoa, Khmer chung sức mở mang, khai phá, bảo vệ, xây dựng thành một vùng đất trù phú; đồng thời được thiên nhiên ưu đãi, Hà Tiên có nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng cả nước; cùng với sự giao thoa văn hóa của cộng đồng 03 dân tộc đã tạo cho Hà Tiên nhiều di sản văn hóa có giá trị, mà đỉnh cao là Tao đàn Chiêu Anh Các - là Tao đàn lớn thứ hai trong lịch trình văn hóa Việt Nam. Đây chính là những di sản văn hóa vật thể và phi vật thể mang bản sắc riêng của Hà Tiên luôn được trân trọng, gìn giữ và phát huy, làm nền tảng cho phát triển kinh tế-xã hội phát triển nhanh và bền vững. Thị xã Hà Tiên hiện có 9 di tích lịch sử-văn hóa và thắng cảnh được xếp hạng, trong đó có 5 di tích cấp quốc gia và 4 di tích cấp tỉnh và nhiều lễ hội được tổ chức định kỳ hàng năm như: Lễ hội Tao đàn Chiêu Anh Các, lễ hội Kỳ Yên đình thần Thành Hoàng, lễ Giỗ đức khai trấn Mạc Cửu, lễ hội Năm văn hóa-du lịch... Để xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc; Hà Tiên luôn chú trọng đến công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của địa phương, lấy các giá trị văn hóa để phát triển du lịch. Với lòng mong muốn  trong tương lai Hà Tiên sẽ trở thành thành phố văn hoá du lịch năm 2009 tại thị xã Hà Tiên, UBND tỉnh Kiên Giang phối hợp với Viện Văn hoá – Nghệ thuật Việt Nam, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch tổ chức hội thảo khoa học “Di sản văn hoá Hà Tiên - Bảo tồn và phát triển”. Hội thảo thực sự là một công trình khoa học lớn với nhiều đề tài được đề cập rất cụ thể, sâu sắc và thiết thực, những giải pháp khả thi và hiệu quả nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá Hà Tiên, làm cơ sở cho chiến lược phát triển Hà Tiên trở thành thành phố văn hoá du lịch.

Có thể nói, 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII), công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa ở Hà Tiên đã đạt được kết quả quan trọng. Các di tích lịch sử, văn hóa, danh lam, thắng cảnh trên địa bàn luôn được quan được quan tâm chỉ đạo, quản lý chặt chẽ; nhiều di tích được tiến hành trùng tu, tôn tạo tránh khỏi nguy cơ xuống cấp, đảm bảo sự an toàn lâu dài cho công trình và người sử dụng và trở thành địa chỉ văn hóa, thu hút đông đảo khách du lịch đến tham quan, học tập, về nguồn có ý nghĩa, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tham quan du lịch của nhân dân như: chùa Tam Bảo, chùa Phù Dung, di tích Thạch Động, Đá Dựng, Đình thần Thành Hoàng và năm 2012 được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp kinh phí 14,5 tỷ đồng để trùng tu, nâng cấp di tích văn hóa núi Bình San. Để làm phong phú sản phẩm du lịch văn hóa của Hà Tiên; việc xã hội hóa đầu tư, bảo tồn, phát triển giá trị các di tích lịch sử văn hóa được đẩy mạnh. Bằng nguồn kinh phí đóng góp của các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân; thị xã đã xây dựng tượng đài danh nhân Mạc Cửu, công viên văn hóa Bình San, nhà thờ Mạc Mi Cô… Thị xã còn phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh lập quy hoạch phát triển một số di tích để khai thác, phát huy tốt giá trị, phục vụ phát triển ngành du lịch; đến nay việc đầu tư xây dựng hạ tầng cơ bản đã hoàn thành với nguồn vốn đầu tư trên 60 tỷ đồng; từ đó thu hút được 13 dự án đầu tư cơ sở kinh doanh du lịch với tổng số dự toán trên 1.000 tỷ đồng; trong đó khu di tích thắng cảnh Mũi Nai đã được các nhà đầu tư khai thác và đang lập quy hoạch mở rộng khu Mũi Nai đến khu du lịch Núi Đèn nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển. Ngoài ra, các cấp, các ngành còn sưu tầm được 372 hiện vật, hình ảnh, tư liệu có giá trị lịch sử về quá trình chiến đấu, lao động, học tập của con người và vùng đất Hà Tiên để đưa vào trưng bày tại Nhà truyền thống thị xã; biên tập cuốn “Những chặng đường đấu tranh cách mạng” và chuẩn bị tái bản và bổ sung “Lịch sử Đảng bộ Hà Tiên (1930-2010)”; biên soạn cuốn “Truyền thống lịch sử xã Mỹ Đức anh hùng”.

Công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể ở thị xã Hà Tiên, trọng tâm là bảo tồn và phát huy các lễ hội truyền thống, các hoạt động văn hóa văn nghệ của địa phương được quan tâm. Các lễ hội truyền thống dần được khôi phục và phát huy, từng bước nâng lễ hội lên quy mô cấp tỉnh với nhiều hoạt động VHTT phong phú, đa dạng nhằm nâng lễ hội trở thành sản phẩm du lịch văn hóa thu hút du khách và các nhà đầu tư đến tham quan, tìm hiểu về văn hóa, lịch sử và con người ở vùng đất đầy chất thơ này. Song song với lễ hội, phong trào văn hóa-văn nghệ của địa phương ngày càng khởi sắc, các loại hình nghệ thuật truyền thống như: đờn ca tài tử-cải lương Nam Bộ, văn nghệ dân tộc Khmer được duy trì phát triển cùng với  nhiều di sản văn hóa như: văn hóa ẩm thực, các trò chơi dân gian và các làng nghề truyền thống…  tất cả hàm chứa những dấu ấn sáng tạo văn hóa qua nhiều thời gian đang được Hà Tiên gìn giữ và phát huy hiệu quả. Việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản Hà Tiên trong thời gian qua đã đem lại lợi ích to lớn, góp phần tích cực vào tốc độ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội cho Hà Tiên. Những năm gần đây, thị xã Hà Tiên thu hút hàng triệu du khách đến tham quan cùng nhiều nhà doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh đến đầu tư khai thác tiềm năng du lịch.

Với việc thực hiện tốt công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa ở Hà Tiên trong nhiều năm qua, chắc chắn sẽ tạo đà cho ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương phát triển nhanh và bền vững trong những năm tới, góp phần xây dựng thị xã Hà Tiên phát triển trở thành thành phố du lịch trong tương lai không xa./.